Τσαγκαρέλλης Γ. Αλέξανδρος
Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1947 από γονείς μικρασιατικής καταγωγής. Αφού ολοκλήρωσε εκεί τις εγκύκλιες σπουδές του ήρθε στην Αθήνα για να φοιτήσει στην Φιλοσοφική Σχολή (Ελληνική & Αγγλική φιλολογία, καθώς και Ιστορία & Αρχαιολογία) στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Στην λογοτεχνία έκανε μια πρώτη εμφάνιση ενώ ακόμα ήταν φοιτητής, με δημοσιεύσεις διηγημάτων στον τοπικό τύπο της Μυτιλήνης, αλλά ασχολήθηκε ουσιαστικά με την συγγραφή μετά την συνταξιοδότησή του.
Έχει τιμηθεί με Β! Βραβείο Μυθιστορήματος, Γ! Βραβείο Θεατρικού έργου, αλλά και Α! Έπαινο Μυθιστορήματος και Ποίησης σε Πανελλήνιους Διαγωνισμούς. Διηγήματά του, όπως και ποιήματά του, έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς σε συλλογικά έργα και λογοτεχνικά περιοδικά. Είναι Μέλος της Ε.Ε. Λογοτεχνών.
Έχουν εκδοθεί και κυκλοφορούν τα εξής έργα του:
- Σταγόνες στην Πέτρα – Μυθιστόρημα, (Καστανιώτης 2001).
Η υποδοχή και η εγκατάσταση των απορφανισμένων ελληνόπουλων της Μικρασίας στο χώρο της μητέρας Ελλάδας, η άνδρωση και η ενεργή συμμετοχή τους στα γεγονότα των δεκαετιών που ακολούθησαν την Καταστροφή του ’22, είναι ένα μικρό έπος για το οποίο μπορεί να πάρει κανείς μια ιδέα διαβάζοντας το βιβλίο τούτο. Τρία αδέρφια, χωρίς πατέρα, δίνουν τη δική τους μάχη εκεί όπου έταξε καθένα τους η μοίρα και τα ιδανικά του. Στο φόντο, τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της πιο ταραγμένης εποχής του εικοστού αιώνα, μια εποχής που άρπαξε στα βρόχια της τουλάχιστον δυο γενιές και τις περιδίνησε καταστρέφοντας ανθρώπους και όνειρα. Η ιστορία τους, ιστορία του καθενός ξεχωριστά, που επηρεάζει ωστόσο και τα αγαπημένα τους πρόσωπα, ιδωμένη απ’ την σκοπιά του πρωταγωνιστή, άλλοτε τρυφερή και άλλοτε δραματική, μα πάνω απ’ όλα ανθρώπινη, είναι κομμάτι της ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας στην εποχή της μεγάλης αγωνίας της.
- Αλκαίος ο Λέσβιος – Ιστ. Μυθιστόρημα, (Εύανδρος 2005 & Μπατσιούλας 2015).
Στο τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. και στις αρχές του 6ου, στην Μυτιλήνη η οποία συνταράσσονταν από πολιτικές διαμάχες ανάμεσα στους ολιγαρχικούς και την ανερχόμενη τάξη των εμποροναυτικών που υποστηρίζεται από τον λαό, τρείς καθόλου συνηθισμένοι άνθρωποι, ο ποιητής Αλκαίος, ευδαιμονιστής αριστοκράτης και παθιασμένος ολιγαρχικός, ο Πιττακός, ο στρατηγός που νίκησε τους Αθηναίους στο Σίγειο, ένας απ’ τους εφτά σοφούς της αρχαιότητας, και η Σαπφώ, η μεγαλύτερη ποιήτρια όλων των εποχών, ένα σπάνιο συναπάντημα προσωπικοτήτων τέτοιας εμβέλειας σ’ ένα τόσο μικρό τόπο, βρέθηκαν μέσα στην δίνη αυτών των ταραχών, παίρνοντας θέση ανάλογα με τις αντιλήψεις τους. Όταν αποτυγχάνει η συνωμοσία των ολιγαρχικών για την ανακατάληψη της εξουσίας που ’χε περάσει στα χέρια των αντιπάλων τους, ο Αλκαίος με τα αδέλφια του που ήταν ανάμεσα στους αρχηγούς, αλλά και οι υπόλοιποι ομοϊδεάτες τους, μεταξύ των οποίων και η Σαπφώ, δραπετεύουν από την Μυτιλήνη αναζητώντας καταφύγιο στο Ιερό του Μέσου, στην Πύρρα, στον σημερινό κόλπο της Καλλονής στην Λέσβο. Ο Πιττακός, ο οποίος είχε αρχικά συμμετάσχει στην συνομωσία αλλά άλλαξε στρατόπεδο την τελευταία στιγμή, μένει πίσω, προκαλώντας την διάπυρη μήνι του Αλκαίου, οργή που εκφράζεται σε ποιήματά του, τους πρώτους λίβελους που γράφτηκαν ποτέ. Με προσήλωση στα ιστορικά στοιχεία που λειτουργούν σαν φόντο, αλλά και στις ιδέες και συναισθήματα που διαφαίνονται μέσα στα έργα και στα λόγια τους –όσα διασώθηκαν– επιχειρείται η «αναστήλωση» της εποχής και των περιπετειών των πρωταγωνιστών σ’ ένα μυθιστόρημα γεμάτο πάθη, συγκρούσεις και έρωτα.
Το μυθιστόρημα αυτό κυκλοφορεί επίσης στο εξωτερικό, στα Αγγλικά, με τον τίτλο “Once upon a time, on Lesbos”, από τις εκδόσεις AuthorHouse.
- Η Λίμνη της Φωτιάς – Μυθιστόρημα, (Μπατσιούλας 2010).
«Χριστιανή θα μείνεις, γκιοζούμ! Χριστιανός θα γίνω κι εγώ για την αγάπη σου, ψυχούλα μου! Αλλά, κρυφά! Θα το ξέρουμε οι δυο μα μονάχα, ντιλνταρίμ!» Είπε κι άπλωσε το χέρι του κι έκλεισε το δικό της μέσα στην απαλάμη του, που ήτανε μαλακή σαν μπαμπάκι, αρωματισμένη που ήτανε με σαφράνι και ναρδόσταχυ.
Σαν έδινε αυτήν την υπόσχεση ο Ρουστέμ ντερέμπεης στην ρωμιά Σωσάννα δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ο κόσμος όλος θα γύριζε τ’ απάνου-κάτου σε λίγα χρόνια. Ακόμα, δεν φανταζότανε την αντίδραση της μοναχοκόρης του, της Ακιντέ, απ’ την προηγούμενη γυναίκα του, την τσερκέζα. Ο Ρουστέμ θαρρούσε πως πάνω στην αητοφωλιά του Καϊμάζ θα προφύλασσε την φαμίλια του απ’ τους τσέτες και τους χαϊντούκους που λυμαίνονταν το δοβλέτι. Εκεί, η φλογερή, δολοπλόκα Ακιντέ τυλίγει στα ερωτικά της δίχτυα τον ετεροθαλή αδερφό της με την διπλή γενιά, γιο της Σωσάννας, ψάχνοντας να εκδικηθεί την ρωμιά μητριά της για την πίστη της, την γενιά της, την ‘κλεμμένη’ αγάπη του πατέρα της. Τελικά όμως, μπλέκει κι η ίδια , σαν την νυχτοπεταλούδα, να πετάει ολοτρόγυρα στην φλόγα του έρωτα. Μια ιστορία όπου τα ανθρώπινα πάθη αναδεύονται συνεχώς, πότε σε προσωπικό, πότε σε φυλετικό, πότε σε ιδεολογικό επίπεδο. Πάθη δυνατά και λάθη που απαιτούν την κάθαρση, σαν σε αρχαία τραγωδία.
- Τ’ Ανεμογκάστρι – Έμμετρη θεατρική σάτιρα, (Μπατσιούλας 2011).
Ένα θαύμα αναγγέλλεται στην αρχή του έργου που αποτελείται από 1.040 ζευγαρωτούς ομοιοκατάληκτους στίχους και επιχειρεί να σατιρίσει την σημερινή κατάσταση κατά τα Αριστοφανικά πρότυπα. Η οποιαδήποτε παραβατική συμπεριφορά θα είναι αδύνατη και θα επικρατεί πλέον η αρετή και το δίκιο. Ο πρώτος που δέχεται την επίδραση του θαύματος –απόδειξη του ότι είναι ο αγαθότερος– εκλέγεται κυβερνήτης και εξαγγέλλει ανάλογες αλλαγές που όμως προκαλούν αντιδράσεις αφού θίγεται η ευημερία ορισμένων. Οι πρώτες αντιδράσεις ξεκινούν αφού ακόμα και οι ευεργετούμενοι νοσταλγούν τις ‘παλιές, καλές μέρες’, όταν μπορούσε ο καθένας να επιλέξει ελεύθερα ανάμεσα στο καλό και στο κακό.
- Εύρηκα! – Μυθιστόρημα, (Μπατσιούλας 2012).
Η Έρρικα, η νεαρή σύζυγος ενός ανώτερου υπαλλήλου της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, λάτρης της Ελλάδας, τον εγκαταλείπει αηδιασμένη απ’ το ρόλο του στην επιβολή του πραξικοπήματος των Συνταγματαρχών το 1967. Αποζητώντας την ψυχική της γαλήνη ταξιδεύει ανά την Ελλάδα, επιλέγοντας το πλοίο της γραμμής για Μυτιλήνη. Στο ίδιο πλοίο, ο Αλέξης, γόνος εύπορης οικογένειας που κατάγεται απ’ τη Λέσβο, αιώνιος φοιτητής, playboy, αλλά και επίδοξος αντιστασιακός, της πιάνει κουβέντα προκειμένου να περάσει πιο εύκολα η ώρα. Το επόμενο βράδυ, όταν ο Αλέξης επιστρέφει χαράματα στο πατρογονικό του σπίτι, μετά από μια ονειρική βραδιά με την Έρρικα, βλέπει ένα τζιπ της ΕΣΑ να περιμένει με αναμμένη μηχανή στον δρόμο εκεί μπροστά, και… τα προβλήματα αρχίζουν. Ο Αστυνόμος Γρηγόρης Καράμπελας, απ’ τη μια, που ερευνά την εξαφάνιση της Έρρικας, αλλά και η Φαίδρα απ’ την άλλη, η αδερφή του Αλέξη, που καταφθάνει στην πόλη προκειμένου να εντοπίσει τον επίσης αγνοούμενο αδερφό της, καλούνται να συνθέσουν το πάζλ των σκόρπιων στοιχείων και να τους βρουν το συντομότερο. Η Ελλάδα της δικτατορίας που ποδηγετείται απ’ τους Αμερικανούς και οι απαρχές της αντίστασης εναντίον της, αποτελούν τον καμβά επάνω στον οποίο η πολιτική και κοινωνική ιστορία του τόπου διαπλέκεται με την ερωτική ιστορία των πρωταγωνιστών.
- Η τελευταία θυσία – Μυθιστόρημα, (Μπατσιούλας 2014).
Τις μέρες εκείνες του Νοέμβρη του ’73, όταν μ’ αφορμή την κατάληψη του Πολυτεχνείου απ’ τους φοιτητές εκδηλώνεται η γενικότερη έκρηξη αντίστασης ενάντια στην Χούντα των συνταγματαρχών, τέσσερεις άνθρωποι που εκπροσωπούν διαφορετικές γενιές και αντιλήψεις, έρχονται αντιμέτωποι με το παρελθόν και το παρόν τους. Ο έρωτας που ενώνει, τα στερεότυπα που χωρίζουν και η συγχώρεση που δεν δόθηκε ποτέ, ακολουθούν πορεία παράλληλη με τις δραματικές εξελίξεις, μπλέκονται μαζί τους, για να κορυφωθούν την ύστατη ώρα, την ώρα της τελευταίας θυσίας.
- Ο Χαμός του Γιώργη και άλλες ιστορίες – Διηγήματα, (24γράμματα 2017).
Τέσσερα διηγήματα σκηνικά τοποθετημένα στο παρελθόν αλλ’ όμως διαχρονικά σε ότι αφορά τα μηνύματα που εκπέμπουν, ήτοι την αδυναμία του ανθρώπου να ζήσει σε αρμονία με τα όνειρά και τις επιθυμίες του εξαιτίας της εξάρτησής του απ’ τις κοινωνικές συμβάσεις και τα γενικότερα ιστορικά δρώμενα αλλά και τις δικές του ελλείψεις και λανθασμένες επιλογές. Ο Νικολής, στο πρώτο διήγημα με τον τίτλο αυτόν, μπορεί να ζήσει τ’ όνειρό του μονάχα σε εικονική πραγματικότητα. Ο Γιώργης, στον «Χαμό του Γιώργη», υφίσταται τις συνέπειες της εθελούσιας απομάκρυνσής του απ’ την συζυγική εστία. Η αλυσίδα της ζωής δεν επιτρέπει την επανασύνδεση του κρίκου που έφυγε απ’ τη θέση του. Η μικρή Γαρυφαλλιά, στο «Η καρδιά της Γαρυφαλλιάς», καταφέρνει μεν να τραβήξει την προσοχή των άλλων με τους παιδιάστικους θεατρινισμούς της αλλ’ όχι το παραπάνω που χρειάζεται, και τέλος, η Ασημίνα, στο τελευταίο με τον τίτλο «Ο Χριστός Απορεμένος», θύμα των διενέξεων που πλήγωσαν τον περασμένο αιώνα, φτάνει στο σημείο να λησμονήσει το στήριγμα της ζωή της όλης.
- Μια παλιά ιστορία – Μυθιστόρημα, (Γαβριηλίδης 2017).
Ή αλλιώς μια ιστορία γνωστή με τον τρόπο που γράφτηκε κάποτε, αυτόν που εξυπηρετούσε έναν συγκεκριμένο σκοπό. Αυτή η ‘Παλιά ιστορία’ παρουσιάζεται εδώ με τον πραγματισμό, τον ρεαλισμό που αρμόζει στην εποχή μας. Παρουσιάζεται με την οπτική που ξεκινά απ’ τη γνώση πως ο κόσμος κυβερνιέται από άτομα και ομάδες με φιλοδοξίες , πάθη κι ελαττώματα που εμπλουτίζονται προοδευτικά καθώς η άσκηση εξουσίας επηρεάζει τον χαρακτήρα τους. Οι παρασκηνιακές ενέργειες κι επιδράσεις, οι λανθασμένοι σχεδιασμοί, που δεν μπορούν να λείπουν, είναι συγγραφικά ευρήματα και τεχνάσματα που συνάδουν με την μυθιστοριογραφία κι επινοούνται, αλλά πάλι είναι δύσκολο να τ’ αρνηθεί κανείς και να τα θεωρήσει σαν ολωσδιόλου ανύπαρκτα. Και η ‘Παλιά ιστορία’ τούτη, δοσμένη με μυθιστορηματική, ανήκουστη ελευθεριότητα, αλλά και με έμμεσες αναφορές σ’ ένα ιστορικό γεγονός το οποίο έγινε αφετηρία για κοσμογονικές αλλαγές, πάει βαθύτερα από ένα απλό μυθιστόρημα.
- Το Ουρανόδροσο – Μυθιστόρημα, (24γράμματα 2018).
«Με ποιό τρόπο θα μπορούσε να ειπωθεί μια ιστορία γεμάτη προβληματισμό για τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας; Πώς θα μπορέσουμε ν’ αντέξουμε το βάρος ετούτο και να συνεχίσουμε τη ζωή μας με την ελπίδα ν’ αχνοφέγγει στο βάθος του μυαλού μας;» αναρωτιέται ο συγγραφέας και η απάντηση δίνεται σε τούτο το παραμύθι, όπως άλλωστε γινότανε πάντα, ένα παραμύθι που να γεννά αισιοδοξία, να τέρπει αλλά και να σπρώχνει στον ιδεαλισμό, στην καλλιέργεια της Ιδέας του Καλού που θα μπορέσει κάποια στιγμή να νικήσει τον Μοχθηρό. Ένα παραμύθι όπου ο ‘…ουρανός τη δρόσο θα σταλάξει για την ψυχή που νάρκωσε κι ανάθρεψε ο λωτός’, καταπώς λέει κι ο Γιώργος Σεφέρης. Ένα παραμύθι που όμως, απ’ ένα σημείο και μετά συγκοινωνεί με την πραγματικότητα, ασχολείται με τα όσα έγιναν και γίνονται, αυτό το «…κι όχι μόνο» που συνοδεύει το «ανέμης λόγια…» του υπότιτλου. Ένα παραμύθι για μεγάλους, για μεγάλα παιδιά π’ έχουν διαβάσει Ιστορία, π’ έχουν γνώση της πραγματικότητας. «Δωσ’ της κλώτσο να γυρίσει…», λοιπόν, όπως άλλωστε διαβάζουμε στο Οπισθόφυλλο, όπου επιχειρείται το να κατατοπιστεί σε συντομία ο δυνητικός αναγνώστης σχετικά με το αντικείμενο και την ‘ανθρωπογεωγραφία’ του βιβλίου που φέρνει τον τίτλο «Το Ουρανόδροσο», δηλαδή ‘Η εξ ουρανού δρόσος’, που θα μας τραβήξει, θα μας απαλλάξει από τη νάρκη, την απουσία κριτικής σκέψης κι αβασάνιστη αποδοχή των όσων μας σερβίρουν μέσω των «μίντια» οι «Εφτακέρατοι Νάνοι» καθώς τους ονομάζει. Με το σκεφτικό τούτο, έδωσε μια της ανέμης που άρχισε να γυρνά, να ξετυλίγεται το παραμύθι για την ύπαρξη της ελπίδας για την αλλαγή της εικόνας του κόσμου που ξέρουμε, την μεταλλαγή του σ’ εκείνον της «Ουρανικής Ιδέας» του Παλαμά. Μια φαντασίωση ίσως, αλλά πάλι, όλο και κάτι γίνεται λίγο το λίγο, όλο και πιο πολλοί άνθρωποι σηκώνουν το κεφάλι ψηλά αποζητώντας τον κόσμο αυτόναν, αφού οι σταλαγματιές απ’ το Ουρανόδροσο της γνώσης, της καλλιέργειας και της κριτικής σκέψης πληθαίνουν συνεχώς, ξυπνούν τον κόσμο απ’ τη νάρκη του λωτού, όπως περιγράφτηκε προηγουμένως, και ίσως φέρει κάποια στιγμή τους ‘Εφτακέρατους Νάνους’ και τον ‘Μοχθηρό’ σε δύσκολη θέση.
Το έργο αυτό κέρδισε τον Α! Έπαινο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό ‘Ασημένια Σελίδα’.
- Φωνές της σιωπής – Μυθιστόρημα, (Εντύποις 2019).
Η ιδέα του να εκφράζεται κανείς ελεύθερα, του να μην έχει καμιά απολύτως δυσκολία να μιλήσει, να φανερώσει την όποια σκέψη του, ή ακόμα την όποια ‘δύσκολη’ αλήθεια έτυχε να γνωρίσει, δίχως τον φόβο των συνεπειών που μπορεί να προκαλέσει η πράξη του αυτή, η τόσο ασυνήθιστη για τις ανθρώπινες κοινωνίες διαχρονικά, ήταν κι είναι εξαιρετικά ελκυστική, παρά το γεγονός ότι είναι αποδεδειγμένα ζημιογόνο τούτο για όποιον δεν καταφέρνει να συγκρατήσει, να βάλει φρένο στη γλώσσα του. Και ήταν τελικά αυτή η ιδέα, το κίνητρο για το βιβλίο τούτο, για το οποίο μπορεί κανείς να βρει περισσότερες πληροφορίες στον πρόλογό του, ενός βιβλίου που θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί μια πινακοθήκη προσωπογραφιών ανθρώπων που μιλούν μέσα από τον τάφο τους, ελεύθεροι από κάθε φόβο για τις συνέπειες των όσων αναθυμούνται κι αποκαλύπτουν, όσα δεν τολμούσαν να πουν όντας ζωντανοί, βγάζοντας στην επιφάνεια τις πιο μύχιες σκέψεις, συναισθήματα, ανομολόγητες πράξεις τους, αλλά και μυστικά που κρατούσαν επιμελώς κρυμμένα όσο που ζούσαν.
Το έργο αυτό κέρδισε το Β! Βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό ‘Ασημένια Σελίδα’.
- Ο θάνατος του Πρίαπου και άλλες ιστορίες – Διηγήματα, (24γράμματα 2020).
Μια σειρά από εφτά ιστορίες με τον ίδιο παρονομαστή, δηλαδή την ζωή την ίδια, που κυλάει στον δικό της δρόμο, έναν δρόμο όπου μια ανατομική διαφοροποίηση (ιδιαίτερα στα επίμαχα σημεία), μια παρατήρηση από την καθηγητή της λογοτεχνίας, ένα όνειρο στη μέση μιας απόδρασης από το κατεστημένο της εποχής, μια προσωπική αδυναμία, έστω κι ένα καπρίτσιο, μπορεί να φέρει τ’ απάνω κάτω. Διηγήματα που αναφέρονται στο πρόσφατο, ή και το μακρινό μας παρελθόν, ιδωμένο μέσα απ’ τον φακό της ανθρώπινης περιπέτειας.
- Ο λόγου αντίλογος (σήματα λυγρά) – Ποίηση, (24γράμματα 2020).
“Γένεσις” – “Πτώσις” – “Ελπίς” – “Σήματα λυγρά” – “Τ’ αναποδογύρισμα της κλεψύδρας”, tα μέρη του ποιητικού έργου, όπου ο Κορυφαίος, η Κορυφαία κι ο Χορός αναφέρονται στον Λόγο, την «…αρχή της γης και του ουρανού, κι είναι των μυρίων πραγμάτων η μάνα».
Peakupnews
Agathi Revithi
