Με μικρές ιστορίες, γραμμένες με μία βαθιά διαπεραστική λογοτεχνική ενσυναίσθηση, σε ένα έργο που ο τίτλος του «Σπάσε την πατριαρχία» παραπέμπει με αμεσότητα στον κεντρικό άξονα της θεματολογίας, η συγγραφέας Αθηνά Μαλαπάνη παρουσιάζει το βιβλίο της και συζητά μαζί μας.
Αν και το φαινόμενο της πατριαρχίας είναι Πολυσύνθετο, διαχρονικό, διαπολιτισμικό, αταξικό, είναι ξεκάθαρο παρόλη την εξέλιξη της γυναίκας, ούσα δυναμική, ανεξάρτητη, ότι ο διαχωρισμός δεν είναι φυσικός ή βιολογικός – αντιθέτως, είναι στρατηγικός. Ναι, πολλές γυναίκες βιώνουν μια από τις πιο δυσάρεστες εμπειρίες, συχνά και επώδυνες, με τα περιστατικά να πληθαίνουν όλο και περισσότερο.
Μέχρι να γίνει σαφές στην ίδια την κοινωνία ότι η πατριαρχία σκοτώνει ψυχές και σώματα, απλώς μετράμε μέρες για την επόμενη γυναίκα θύμα δίπλα μας. Οι ιστορίες που θα διαβάσετε μπορεί να είναι γνώριμες ή οικίες. Η συγγραφέας ακολουθώντας την δική της γραμμή, έρχεται πολύ κοντά στους ήρωες , δίπλα τους, μέσα τους, αξιώνοντας να φτάσει στο ζητούμενο.
Θα το νιώσει κάθε αναγνώστρια, κάθε αναγνώστης και όχι μόνο!
Α.Ρ.
Λίγα λόγια γνωριμίας από την συγγραφέα
Η Αθηνά Μαλαπάνη είναι απόφοιτη Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2008-2012: πτυχίο & 2012-2014: μεταπτυχιακό). Το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018, παρακολούθησε το δεύτερο μεταπτυχιακό της στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Εργάζεται ως φιλόλογος και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής. Επιπλέον, αναλαμβάνει τη διόρθωση – επιμέλεια βιβλίων και εργασιών. Τέλος, είναι και συγγραφέας (Ψυχικές αυτοχειρίες, συλλογή διηγημάτων και Αλόη, Γανόδερμα, Κίσθος, Πρόπολη: Πολύτιμα μυστικά ομορφιάς! – αυτοέκδοση).
Έχει παρακολουθήσει και συμμετάσχει σε ποικίλα συνέδρια σε Ελλάδα, Κύπρο και εξωτερικό. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικούς τόμους και στο περιοδικό Φιλολογική της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.
Περίληψη οπισθόφυλλου
Αυτό το βιβλίο είναι μια συλλογή μικρο-διηγημάτων. Οι ήρωες του και οι ηρωίδες του παρουσιάζονται στον αναγνώστη με τα ονόματά τους –αληθινά ή ψεύτικα;– και προβάλλουν τις δικές τους ιστορίες για τα σεξιστικά και φυλετικά στερεότυπα που παραβίασαν τα δικαιώματά τους. Ιστορίες που μπορεί να φανούν γνωστές, κοινότυπες, συνηθισμένες ή άγνωστες, πρωτόγνωρες, θλιβερές, ίσως και τρομακτικές…
Ωστόσο, μπορεί να βρείτε κι εσείς κάποια δικά σας κομμάτια μέσα σε αυτές, να σκεφτείτε, να προβληματιστείτε, να αναθεωρήσετε…
Εύχομαι αυτή η ανάγνωση να σας οδηγήσει σε μια προσωπική, εσωτερική αναζήτηση…
Αυτό το συγγραφικό ταξίδι ξεκίνησε το 2019 με την υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη, η οποία είναι η πρώτη ιστορία του βιβλίου. Η δεύτερη είναι εμπνευσμένη από την ιστορία της Μυρτώς. Η αρχική ιδέα ήταν να γράψω ένα βιβλίο για τη γυναικεία κακοποίηση, μια ιδέα που δεν έχει φύγει ακόμα από το μυαλό μου και εύχομαι να υλοποιηθεί συγγραφικά κάποια στιγμή στο μέλλον, μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, με όλα όσα ξέσπασαν στον αθλητικό και καλλιτεχνικό χώρο αυτήν την περίοδο, με ενέπνευσαν να αναφερθώ γενικά στην πατριαρχία και τα έμφυλα στερεότυπα.
Οι ήρωες αυτού του βιβλίου λοιπόν, είναι γυναίκες και άντρες, θύματα της πατριαρχίας, που έχουν υποστεί τη βία (σωματική, λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική) εξαιτίας των έμφυλων στερεοτύπων που δεσπόζουν στην κοινωνία μας.
”ΣΠΑΣΕ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ”
Αποσπάσματα
Ελένη
Γιατί βρίσκομαι εδώ; Πώς βρέθηκα, τι έγινε ακριβώς; Πονάω σε όλο μου το σώμα, αιμορραγώ και κρυώνω… Είμαι στη θάλασσα, στη θάλασσα που τόσο αγαπώ… Πόσες καλοκαιρινές αναμνήσεις μέσα από τη μυρωδιά και το χάδι της έχω; Θα τις κρατήσω όλες βαθιά φυλαγμένες στην καρδιά μου, κανένας δεν μπορεί να μου τις πάρει ποτέ… Θα αφήσω τη θάλασσα να με αγκαλιάσει τρυφερά, το αλάτι της να θεραπεύσει τις πληγές μου, όπως όταν ήμουν μικρή… Θα γίνω ένα με τη θάλασσα, ένα με τη Φύση…
Μυρτώ
Ήθελα απλώς να πάω μια βόλτα. Να καθίσω ήρεμα στη θάλασσα, να την απολαύσω, να εισπνεύσω το ιώδιο, να αφουγκραστώ κάθε ήχο από τα κύματα που σκάγανε πάνω στα βράχια και την ακτή, να αισθανθώ κάθε ανάσα της θάλασσας…
Δεν προκάλεσα ούτε στιγμή… Μου έλεγαν συχνά να προσέχω το ντύσιμό μου, να μην φοράω κοντές φούστες ή αποκαλυπτικά μπλουζάκια, να μην προκαλώ με τη συμπεριφορά μου… Ανόητες συμβουλές! Αλλά έτσι έμαθαν οι μητέρες και οι γιαγιάδες μας, έτσι μας έμαθαν κι εμάς… Μάλλον πρέπει όλα αυτά να σταματήσουν… Στερεότυπα που πρέπει να διαλυθούν, καθώς θρέφουν μια πατριαρχία που πρέπει να σπάσει, να διαλυθεί, να συντριφθεί…
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με την συγγραφέα ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ
Α.Ρ. Γράφετε ότι, για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, σάς ενέπνευσε το αποτρόπαιο έγκλημα της Ελένης Τοπαλούδη και αργότερα της Μυρτώς. Στην πορεία, βγήκαν στο φως ποικίλα άλλα περιστατικά που σόκαραν το πανελλήνιο. Ποιά είναι η βαθύτερη αναγκαιότητα σας ή η προσδοκία σας από αυτό το βιβλίο;
Α.Μ. Η αλήθεια είναι ότι η επικαιρότητα ήταν απλώς η αφορμή για να γράψω το τρίτο μου βιβλίο με τίτλο, Σπάσε την πατριαρχία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οσελότος. Η πραγματική αιτία είναι η ανάγκη μου να ακουστεί η φωνή των γυναικών πρωτίστως, αλλά και των αντρών που έχουν υποστεί την οποιαδήποτε κακοποίηση, σωματική, σεξουαλική, λεκτική, ψυχολογική/συναισθηματική. Ειδικά, η κακοποίηση των γυναικών και η υποτίμησή τους, η υποβάθμισή τους σε πολλούς τομείς του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, όλα αυτά τα στερεότυπα που ακόμη δεν έχουν ξεπεραστεί και φυσικά, οι γυναικοκτονίες αποτελούν τις βαθύτερες αιτίες για να γράψω αυτό το βιβλίο και να εκφράσω τους φόβους μου, αλλά κυρίως την αδικία που ένιωθα πολλές φορές ως γυναίκα να με καταπνίγει.
Α.Ρ. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, σε περιόδους οικονομικής κρίσης, τα φαινόμενα βίας έχουν αυξηθεί και τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες. Παρά το γεγονός της κρατικής μέριμνας αλλά και ομάδων στήριξης, πιστεύετε πως το βιβλίο είναι το πλέον διαδραστικό μέσον που τρέχει ταχύτερα και σε βάθος;
Α.Μ. Δεν θα ήθελα να μπω στη διαδικασία να συγκρίνω την αποτελεσματικότητα του βιβλίου μου με την αντίστοιχη αποτελεσματικότητα που μπορεί να έχουν διάφοροι κρατικοί φορείς ή ΜΚΟ που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και της γυναικείας κακοποίησης. Όλα συμβάλλουν με τον δικό τους τρόπο και τον δικό τους ρυθμό. Απλώς, θα ήθελα πολύ το βιβλίο μου να θέσει το δικό του λιθαράκι στην προσπάθειά μας να αποδομήσουμε όλα αυτά τα στερεότυπα που καλλιεργήθηκαν για πολλά χρόνια στην ελληνική κοινωνία και έθεσαν πολύ ισχυρά θεμέλια για την ύπαρξη όλων αυτών των νοσηρών έμφυλων στερεοτύπων. Θέλω απλώς να συμβάλω κι εγώ με τον δικό μου τρόπο. Κι αυτός ο τρόπος -ή μάλλον, το δικό μου όπλο- είναι η γλώσσα και η συγγραφή, η γλωσσική έκφραση.
Α.Ρ. Θεωρείτε πως το βιβλίο έχει τη θέση που του αξίζει στην σύγχρονη πραγματικότητα;
Α.Μ. Το βιβλίο έχει υποτιμηθεί και πολλές φορές, εξοβελιστεί εξαιτίας της τεράστιας δράσης και διάδοσης της τεχνολογίας και του διαδικτύου, καθώς και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, το κοινό προσανατολίζεται σε συνήθη βιβλία που διαφημίζονται περισσότερο και σταθερότερα από διάφορους φορείς, με αποτέλεσμα να μην δίνεται πολλές φορές η ευκαιρία που αρμόζει σε νέους, πρωτοεμφανιζόμενους και πολλά υποσχόμενους συγγραφείς. Εντούτοις, λόγω της πανδημίας και του εγκλεισμού, το βιβλίο γνώρισε μια άνθηση, καθώς θεωρήθηκε -και αποδείχθηκε- ο καλύτερος φίλος και σύντροφος στη μοναξιά του εγκλεισμού.
Α.Ρ. Γιατί διαλέξατε τις δυο αυτές περιπτώσεις αρχικά; Οι αναγνώστες του βιβλίου σε ποιες ηλικιακές ομάδες ανήκουν;
Α.Μ. Ξεκίνησα με τις ιστορίες της Ελένης και της Μυρτώς, καθώς είναι οι πρώτες που με αφύπνισαν για τη γυναικεία κακοποίηση και τη γυναικοκτονία. Οι υπόλοιπες αποκαλύφθηκαν στη συνέχεια λόγω της επικαιρότητας. Όσον αφορά στις ηλικιακές ομάδες του βιβλίου μου, θεωρώ ότι είναι από εφήβους 15 ετών και άνω.
Α.Ρ. «Στερεότυπα που πρέπει να διαλυθούν, καθώς θρέφουν μια πατριαρχία που πρέπει να σπάσει, να διαλυθεί, να συντριφθεί…» Θα ήθελα με αφορμή το παραπάνω απόσπασμα κάτω από την περίληψη του οπισθόφυλλου, να μου περιγράψετε την δική σας πρόταση που θα απαντά στο ερώτημα ‘’ πώς ‘’
Α.Μ. Η πατριαρχία διαλύεται σταδιακά μέσα από την παιδεία. Με το να μιλάμε στα παιδιά μας, τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς, και να τους μαθαίνουμε να σέβονται τόσο τον εαυτό τους όσο και τους άλλους ανθρώπους, τους συνανθρώπους μας ανεξαρτήτων των όποιων διαφορών μπορεί να έχουμε. Ο αυτοσεβασμός, ο σεβασμός, η ανεκτικότητα απέναντι στη διαφορετικότητα και η κατάκριση της βίας ως τρόπο αντιμετώπισης και επίλυσης των προβλημάτων μπορεί να μας κάνει καλύτερους και ηθικότερους ανθρώπους.
Επίσης, θεωρώ πολύ σπουδαίο να μιλάμε στους εφήβους για τις ερωτικές σχέσεις και πώς να συμπεριφέρονται μέσα σε αυτές, τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια, σεβόμενοι και σεβόμενες την προσωπικότητα και την ιδιωτικότητα του άλλου. Είναι παράλογο και μεγάλο λάθος της ελληνικής κοινωνίας και των Ελλήνων γονέων να θεωρούν ταμπού τη συζήτηση των ερωτικών σχέσεων με τα παιδιά τους, ενώ οι ίδιοι μπορεί να μιλούν με τους φίλους τους και να λένε σεξουαλικά υπονοούμενα και πολλά ανόητα σεξιστικά ανέκδοτα και δήθεν αστεία. Οπότε, μάλλον η ελληνική οικογένεια πρέπει να γίνει πιο υπεύθυνη και να αποβάλει σταδιακά τον συντηρητισμό της.
Α.Ρ. Οι μικρές αυτόνομες ιστορίες είναι απλά καταγραφές ή έχουν περάσει από το φίλτρο της ψυχολογικής προσέγγισης;
Α.Μ. Σαφώς και έχουν περάσει από το φίλτρο της ψυχολογίας, όπως κάνω πάντα με τη λογοτεχνική μου γραφή και τους ήρωας μου. Ψυχαναλύω και ψυχογραφώ τους ήρωες μου, καθώς έτσι ψυχαναλύω και ψυχογραφώ και τον ίδιο μου τον εαυτό. Η συγγραφή άλλωστε, είναι μια κατεξοχήν ψυχαναλυτική και ψυχοθεραπευτική διαδικασία για εμένα.
Α.Ρ. Ποιοί είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Α.Μ. Έχω πολλούς που θαυμάζω και παλαιότερους και πρωτοεμφανιζόμενους. Για παράδειγμα και ενδεικτικά, αναφέρω την Ευγενία Φακίνου, τον Αλέξη Σταμάτη, ο Αύγουστος Κορτώ, αλλά και από πρωτοεμφανιζόμενους μου αρέσει πολύ η Ισμήνη Ζαγοραίου, η Μαριλένα Παππά και ο Ντίνος Πετράκης.
Α.Ρ. Η κριτική για το βιβλίο σας, τι σας προσφέρει ; 1. Σας ενδυναμώνει 2. Σας ενθαρρύνει 3. Σας βοηθά να γράψετε καλύτερα 4. Απλά βοηθά τους αναγνώστες στην κατανόηση και προέκταση της σκέψης σας;
Α.Μ. Η κριτική για ένα βιβλίο μου θεωρώ ότι μπορεί να βοηθήσει τους αναγνώστες να προσεγγίσουν το βιβλίο μου καλύτερα και φυσικά, αν είναι θετική, ενδυναμώνει και ενθαρρύνει κι εμένα και με κάνει να νιώθω περήφανη για τις προσπάθειές μου.
Α.Ρ. Ποιές είναι οι προϋποθέσεις που μπορεί κάποιος να συγγράψει ένα βιβλίο;
Μπορούν όλοι εν δυνάμει… Ίσως κάποιες φορές η εκ των υστέρων επιτυχία του βιβλίου;
Α.Μ. Οι προϋποθέσεις για να γράψει κάποιος ένα καλό βιβλίο είναι να γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα, όπως και να γνωρίζει πώς να οργανώσει το υλικό του ώστε η ιστορία του να έχει αρχή, μέση και τέλος. Πρέπει να ξέρει να εμβαθύνει και να ψυχαναλύει τα κίνητρα των ηρώων του, δηλαδή να χτίζει καλά τους ήρωές του. Όσον αφορά στην πλοκή της ιστορίας, πρέπει να υπάρχει μια λογική ροή και συνέχεια. Αυτές είναι μικρές συμβουλές που δίνω, καθώς είμαι και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής. Περισσότερα μπορείτε να βρείτε στην προσωπική μου ιστοσελίδα, htto://www.acwa.info, αλλά και στο προσωπικό μου κανάλι στο YouTube. Φυσικά, κάποιος μαθαίνει περισσότερα μέσα από μαθήματα δημιουργικής γραφής που μπορεί να παρακολουθήσει μαζί μου.
Α.Ρ. Πόσο βοηθά η επαγγελματική σας ιδιότητα στο αποτέλεσμα που προσδοκάτε;
Α.Μ. Πολύ! Οι σπουδές φιλολογίας με έχουν βοηθήσει να γράψω στέρεα κείμενα και να έχω την απαιτούμενη συγγραφική λογική.
Α.Ρ. Οι λέξεις, οι φράσεις που χρησιμοποιείτε , έχουν την δυναμική εκείνη που επιτρέπει στον αναγνώστη να περιέλθει στην κατάσταση της ενσυναίσθησης ;
Α.Μ. Ναι, όσο μπορώ τουλάχιστον. Γενικά, μέσα από όλα μου τα διηγήματα και γενικώς, τα κείμενα θέλω και επιδιώκω ο εκάστοτε αναγνώστης να βάζω τον εαυτό του στη θέση του κάθε λογοτεχνικού ήρωα κι έτσι, να σκέφτεται και μάλιστα, να σκέφτεται διαφορετικά και να βελτιώνεται.
Α.Ρ. Ανά 50 περίπου χρόνια, η ζωή αλλάζει μορφή ως προς την επικοινωνία, την εξέλιξη, τις δομές, την ευκαιρία κατάρτισης των ενδιαφερομένων ατόμων. Η οικογένεια σε αυτήν την χρονολογική περίοδο που βιώνουμε, και ιδιαίτερα οι γονείς, ως ποιο σημείο έχουν την ευθύνη των παιδιών τους;
Α.Μ. Οι γονείς θα έχουν πάντα την πλήρη ευθύνη των παιδιών τους. Και το υποστηρίζω αυτό από τη θέση της εκπαιδευτικού. Κανονικά, οι γονείς οφείλουν σε συνδυασμό με την εκπαίδευση και τους δασκάλους να διαπαιδαγωγούν, να ελέγχουν και να ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους και να τα μαθαίνουν την ανάγκη της αυτοπειθαρχίας. Φυσικά και οι γονείς έχουν την πλήρη ευθύνη των παιδιών τους, απλώς οι κίνδυνοι και οι δυσκολίες έχουν αυξηθεί πολύ από ό,τι παλαιότερες δεκαετίες.
Α.Ρ. «Μήπως ήρθε η ώρα λοιπόν, να σκεφτούμε την ανάγκη του ανθρώπου για ελευθερία στη σκέψη και την έκφραση, όπως επίσης και το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα ;
Με το παραπάνω απόσπασμα σας, θα ήθελα να σταθώ στο δικαίωμα της ιδιωτικότητας και της προστασίας αυτής. Συμφωνείτε πως οι σύγχρονες τεχνολογικές επικοινωνίες οδήγησαν στην πληροφόρηση και γνωστοποίηση της ιδιωτικής σφαίρας του ατόμου; Ίσως κάποιες φορές και σε πρόσβαση με κακόβουλη διάθεση ερήμην του ατόμου ; Μήπως θα έπρεπε το κακό να σταματά νωρίτερα μέσα από τη γνώση;
Α.Μ. Φυσικά και ισχύει αυτό. Είναι γνωστό ότι οι νέες τεχνολογίες μάς έχουν παραβιάσει την ιδιωτικότητα μας και τα προσωπικά μας δεδομένα. Οπότε, πρέπει όλοι να ενημερωθούμε και να είμαστε προσεκτικοί και κυρίως, να σταματήσουμε την “προσωπική αποκάλυψη” μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, που συντηρεί την επιδειξιομανία μας τις περισσότερες φορές.
Α.Ρ. Συμφωνείτε με τα παρακάτω αποφθέγματα
- Από τη μέρα που ένας άνθρωπος ξεστόμισε ότι «αυτό είναι δικό μου», από τη στιγμή εκείνη γεννήθηκε η βία και το ψέμα.
Ντόρις Λέσινγκ
Α.Μ. Ίσως να ισχύει, καθώς η κτητικότητα οδηγεί στη βίαιη διεκδίκηση. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες αιτίες που οδηγούν στη βία και το ψέμα.
- Ο άνθρωπος γεννήθηκε όταν για πρώτη φορά, μπροστά σε ένα πτώμα, αναρωτήθηκε: «γιατί;»
Πουτσίνι
Α.Μ. Αυτή η ρήση πραγματικά ισχύει. Όταν ο άνθρωπος αναρωτιέται για τον θάνατο, την απώλεια και μάλιστα, για την άδικη απώλεια, αφυπνίζεται άρα είναι σαν να γεννιέται ξανά.
Α.Ρ. Υπάρχει κάτι στα σχέδια σας για την επόμενη μέρα;
Α.Μ. Φυσικά! Θα ήθελα να συνεχίσω να γράφω και να εκδίδω τα βιβλία μου μεταφέροντας διαφορετικά μηνύματα για ποικίλα κοινωνικά θέματα κάθε φορά! Άλλωστε, η συγγραφή αποτελεί μια πολύ δημιουργική και χαλαρωτική μορφή αυτοέκφρασης για εμένα! Έχω ήδη τρία διαφορετικά βιβλία “στα σκαριά”. Θα δω πώς θα πάνε τα πράγματα και αναλόγως ελπίζω να τα ολοκληρώσω και να τα εκδώσω όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή.
- Σας ευχαριστούμε θερμά για την πραγματοποίηση αυτής της συνέντευξης, και ευχόμαστε το βιβλίο σας, να συμβάλλει στην εξάλειψη της βίας, των αποτρόπαιων εγκλημάτων από όπου κι αν προέρχονται.
- Κι εγώ σας ευχαριστώ θερμά!
Peakupnews.gr
